Leita í fréttum mbl.is

Færsluflokkur: Trúmál og siðferði

33 spurningar til frambjóðenda til embættis Biskups Íslands

Svo þjóðin geti kynnst biskupsframbjóðendum og komist að því á hlutlægan hátt hvað þeir standa fyrir langar mig að fá fram sæmilega einlæg svör og svolítið biskupsleg frá hverjum og einum. Menn svara ekki hér á þessum vetvangi en einhver staðar. Hér gæti ég hugsað mér umræðu um spurningar. 

Þó stefnumið skipti máli skiptir persónan einnig máli finnst mér og því ríð ég á vaðið með spurningar sem ég vil fá svör við.

1. Hvert er að þínu mati hlutverk Biskups Íslands?

2. Hver eru helstu stefnumið þín fyrir þjóðkirkjuna næstu árin?

3. Hver eru helstu vandamálin sem blasa við innan skipulags kirkjunnar?

4. Hver eru helstu vandamálin sé litið til trúarlífs þjóðarinnar og siðferðis?

5. Á kirkjan að skipta sér af siðferði þjóðarinnar og þá hvernig?

5. Hvar eru takmörk embættisins? Hvað ætti biskup ekki að skipta sér af?

6. Hvað er sönn trú?

7. Hver er Jesú Kristur?

8. Hvað er sannleikur?

9. Hvernig getur maðurinn þekkt hina sönnu trú og lært að þekkja Guð og vilja hans?

10. Hvernig útskýrir þú hið illa. Bölið í heiminum?

11. Mætti ég biðja þig að útskýra Faðirvorið. Hverja setningu fyrir sig og hvað hún merkir?

12. Hvers vegna ertu kristin(n). Hvað varð til þess á yngri árum og hvenær gerðist það?

13. Hverjir eru helstu persónulegu áhrifavaldar þínir á leið þinni?

14. Hverra lítur þú upp til sem fyrirmynda og hvers vegna?

15. Eru öll trúarbrögð leit að hinum sanna Guði eða hefur kristin trú þar einhverja sérstöðu?

16. Margir segja að trú sé á undanhaldi hjá ungu fólki. Ef það er rétt, hver er skýring þín á því og hvað ber að gera í því?

17 "Kirkjan er lýðræðisleg stofnun og almenningur á að móta stefnu kirkjunnar." "Kirkjan er stofnun sem verður að fylgja lögmáli Guðs og því verður hún að vera sjálfstæð og getur ekki alltaf farið eftir skoðun fjöldans." Hver er skoðun þín á þessum fullyrðingum?

18. Trú og skynsemi. Gætir þú gefið þitt sjónarhorn á þessum hugtökum?

19. Trú verður fyrir aukinni gagnrýni og jafnvel áreitni. Hvert er viðhorf þitt til þessarrar gagnrýni og hvernig ber að taka henni. Hvað eiga kristnir menn að gera - og kirkjan.

20. Hefur kirkjan of lítil áhrif? Kemur að þínu mati til greina að kirkjan reki skóla eða leikskóla? Jafnvel að kirkjan hafi dagblað, tímarit eða sjónvarpssendingar?

21. Hvert er álit þitt á fríkirkjulegum söfnuðum og öðrum kirkjudeildum ss. kaþólskum og söfnuði rétttrúaðra. Ber þjóðkirkjunni hafa samráð við þessar kirkjur, eða fara sína eigin leið?

22. Margir segja að hjónabandið og fjölskyldan eigi í vök að verjast. Finns þér koma til greina að styðja hjónabandið og fjölskylduna með einhverjum hætti, jafnvel vekja máls á því við stjórnvöld?

23 Hver er afstaða þín til fóstureyðinga? Ber kirkjunni að taka þátt í umræðum um fóstureyðingamál og andæfa þeim eða ber henni að halda sig til hlés?

24. Hver er afstaða þín til jafnréttis kynjanna? Hver er skoðun þín á öðru jafnrétti?

25. Hver er þín stjórnmálaskoðun? Skiptir stjórnmálaskoðun biskups máli?

26. Hvert er viðhorf þitt til deilu Palestínumanna og Ísraelsríkis? Og kjarnorkudeilu við Írana?

27. Margir einstaklingar sem barist hafa gegn óréttlæti hafa valið að grípa til terrorisma. Hvað finnst þér um það?

28. Ef þú mættir gagnrýna forvera þína í embætti. Hvernig myndir þú gera það?

29. Hvað tekur við ef þú verður biskup. Hvernig mun almenningur verða var við þig í embætti?

30. Hvernig er háttað persónulegu bænalífi yðar?

31. Hver er eftirlætis Davíðssálmur þinn? 

32. Mætti ég biðja þig að útskýra Trúarjátningu kristinna manna, merkingu hverrar hendingar fyrir sig og þýðingu hennar fyrir einstaklinginn?

 

33. Hvaða orð úr Ritningunni verða einkunnarorð þín í embætti?


Ný tillaga um staðgöngumæðrun. Umsögn mín

Ég hef áður sent umsögn vegna fyrri tillögu til þingsályktunar um staðgöngumæðrun og það virðist hafa verið tillit til hennar að einhverju leiti.

Ég er ánægður með að þingmenn virðast ætla að haga tillögugerð þannig að staðgöngumæðrun sé einungis ætluð þeim örfáu konum eða pörum (áætlað kringum fimm á ári) sem á þurfa að halda vegna sjúkdóma og að meirihluti þingmanna sé samþykkur því að reyna að girða fyrir að þetta þróist yfir í annað en stefnt var að. Mikilvægustu breytingarnar eru:

a. Að hindra að staðgöngumæðrun verði talinn sjálfsagður meðgönguvalkostur allra þeirra sem æskja þess eftir örfá ár. Ég leiddi líkur að því í fyrri umsög minni að það yrði þróunin ef löggjafinn hugði ekki að sér.

b. Hitt atriðið sem ég nefndi í umsögn minni og margir hafa tekið undir m.a. allir flutningsmenn tillögunar leggjast gegn staðgöngumæðrun í hagnaðarskyni. Löggjafinn virðist átta sig á því að það er ekki nóg að tilgreina þetta í lögunum heldur þarf að fylgja því eftir á margvíslegan máta með viðbótarákvæðum.

c. Löggjafinn hefur einnig fallið frá því að breyta skilgreiningunni á móðurhlutverkinu og það er vel.

d. Menn virðast mótfallnir því að greitt sé fyrir staðgöngumæðrun erlendis og börnin færð hingað heim. Því er ég fyllilega sammála. Það er á grundvelli þessarra breytinga sem ég set mig niður og hugsa málið upp á nýtt en það virðast fjölmörg atriði sem þurfa athugunar við.

 

Athugasemdir mínar lúta að eftirfarandi:

1. Þegar búið er að leyfa staðgöngumæðrun fyrir ákveðin hóp er ekki ólíklegt að einhverjum þyki á sér brotið ef menn geta ekki sjálfir á eigin spítur gert það sama erlendis og komið með barnið heim. Sú útfærsla staðgöngumæðrunar er sem kunnugt er ekki framkvæmanleg nema fyrir greiðslu. Því hefur bann við staðgöngumæðrun í hagnaðarskyni sérstaka þýðingu. Ekki er nægilegt að segja slíka starfsemi ólöglega hér á landi heldur þarf að girða fyrir að hægt verði að kaupa þessa þjónustu erlendis og koma með börn hingað til lands. Það er einfaldast gert með þeim hætti að óheimilt verði s.k. lögum að gefa út íslenskt vegabréf fyrir börn sem getin eru með staðgöngumæðrun erlendis. Þetta lít ég á að sé algjört grundvallaratriði ef Ísland á að verða fyrirmyndarland í þessum málum.

2. Það er hæpið að hægt verði að girða fyrir greiðslu fyrir staðgöngumæðrun ef fólk er ákveðið í að láta af hendi fé fyrir greiðan. Það gæti myndast hefð fyrir undirborðsgreiðslum og getur löggjafin þá ekkert gert nema það sé tekið fram að það sé óheimilt og greint frá viðurlögum við slíku broti. Einnig gæti það gerst að menn kærðu sig kollótta um slík viðurlög í formi sekta og legðu á sig að greiða staðgöngumóður fyrir greiðan og sektina að auki. Það er líklegasta niðurstaðan að mínu áliti og því set ég hana fram hér. Slík viðurlög þurfa því að vera afgerandi eins og um barnasölu/kaup sé að ræða.

3. Mín skoðun er sú að til að hindra að þetta þróist sem atvinnuvegur sé óhjákvæmilegt annað en að tiltaka í lögum að óheimilt sé að greiða fyrir vinnutap staðgöngumóður.

Við getum séð fyrir okkur hjúkrunarfræðing sem hefur um 700 þús í laun á mánuði með vöktum. Hún myndi þá reikna sér 6,3 milljóna króna viðurgernig á 9 mánaða tímabili fyrir vinnutap og það segir sig sjálft að velgjörð er þá nafnið tómt og skjótt myndi þróast markaður. Menn myndu leita eftir konum sem hefðu lág laun í sínu fasta starfi til að viðurgerningur yrði lágur. Mjög mikilvægt er að menn falli ekki í þá gryfju að greiða fyrir vinnutap því það stríðir algjörlega gegn hugmyndinni um velgjörð. Orlof fyrir staðgöngumóður á ekki við því þetta er ekki launað starf heldur velgjörð.

4. Ég vil benda á að fæðingarorlof eru greiðslur af almannafé og því er ekki sanngjarnt og rétt að hafa það tvöfalt þ.e. bæði fyrir staðgöngumóður og fjölskylduna sem fær barnið. Ég mæli með því að fæðingarorlofið fylgi barninu og sé það samkomulag hvernig það skiptist. Maður gæti séð fyrir sér skiptingu t.d. 1-3 mán til staðgöngumóður ( sem tekin eru út á síðustu mánuðum meðgöngu í stað greiðslu fyrir vinnutap) og restin til hinnar nýju fjölskyldu.

5. Auglýsingar. Fyrirsjáanlegt er að skortur verður á staðgöngumæðrum þegar menn hafa áttað sig á þessum möguleika hér innanlands ef jafnframt er girt fyrir að greitt sé fyrir hann erlendis. Þá mun að öllum líkindum skapast ástand sem felur í sér að konur og pör sem sárlega finnst þeim þurfa þessa úrlausn verða ekki sátt og finnst jafnvel á sér brotið. Það eiga ekki allir systur, vinkonur eða aðra velgjörðarmenn sem geta gert þetta. Gera má ráð fyrir að þá skapist þrýstingur að greiða fyrir þjónustuna og auglýsa hana jafnvel með gylliboðum í blöðum, á netinu osfv. Löggjafinn þarf að hafa skíra sýn á þessum vanda sem næstum örugglega mun skapast.

6. Farsælt væri að greina frá í lögunum eða meðfylgjandi reglugerð hvaða útgjaldaliðir megi falla undir útlagðan kostnað. Það getur verið nauðsynlegt að vita þegar frá byrjun hvað hann felur í sér svo kostnaður víki ekki út fyrir skynsamleg mörk og nálgist það sem gæti kallast “launuð velgjörð”.

7. Talað er um í frumvarpi að staðgöngumæðrun sé ætlað að koma á móts við konur og pör sem geta ekki eignast börn vegna ágalla svo sem legleysis, krabbameinsmeðferðar eða erfðagalla. Það er vissulega vel hugsað. Ég spyr mig hvernig löggjafinn ætli að gæta jafnræðis og mæta fólki af sanngyrni til dæmis þegar kona með sykursýki, gikt, síþreytu eða þrönga grind vill einnig fara fram á sömu þjónustu. Eða aðra króníska sjúkdóma. Hvað með fötluðu konuna (sem annars er hraust) sem langar í barn eða manninn sem er einn og ógiftur? Eða eldri hjónin sem langaði í barn en misstu af lestinni. Verður ekki að sinna þessu fólki einnig? Er ekki hætt við lögsóknum síðar meir á hendur ríkinu og fólk fer að átta sig að lögin mismuna fólki?

8. Með vísan í lið 7. legg ég til þá einföldu lausn að greina milli sjúkra og heilbrigðra. Þannig að eingöngu sé heimilt s.k. lögum þessum að koma á móts við það fólk sem líður af sjúkdómum samkv.sjúkdómaskrá ICD10 (svo viðmið sé alþjóðlega viðurkennt) sem sannanlega hindra meðgöngu, en ekki þá sem teljast heilbrigðir. Þeir sem falla þá utan þessarar skilgreiningar eru frískir karlmenn og konur óháð aldri. Undir þá skilgreiningu falla einnig frískir gagnkynhneigðir og samkynhneigðir einstaklingar. Engir þessara teljast hafa sjúkdóma.

Spurningin er: Ef samkynhneigðir karlmenn fá aðgang að þessu úrræði, sem ég býst við að verði baráttumál fyrir einhverja hópa, verður þá ekki að veita öllum frískum karlmönnum það sama óháð því hvort þeir búa einir eða með maka? Það virðist blasa við. Því legg ég til að þessi einföldu landamæri séu virt.

9. Hvernig má koma í veg fyrir að staðgöngumæðrun verði atvinnuvegur fátækra erlendra kvenna sem flytjast til landsins til að fá hér réttindi gagngert til að geta gengið með börn fyrir aðrar konur? Þessu þarf að svara. Hægt er að sjá fyrir sér aðstæður þar sem kona frá fjarlægu landi sem hefur fengið íslenskan ríkisborgararétt á þremur árum fer úr sínu venjubundna starfi og ákveði að ganga með fyrir aðrar konur - nokkrum sinnum. Hún er huganlega meðvituð um velgjörðarákvæðið en þóknun fyrir vinnutap og mögulegar undirborðsgreiðslur tryggja ríkulega þóknun, jafnvel þó svo viðkomandi lendi í því að greiða sekt fyrir að hafa þegið greiðslu. Það sem ég vil benda á er að sekt er engin hindrun. Þegar þessi mynd er dregin upp verður að hafa í huga að gríðarlega sterkur hvati rekur þetta áfram ( ekki ólíkt og verslun með fíkniefni) , bæði þeirra sem vilja barnið og hins sem vill peningana.

10. Tillaga sem nefnd er í þingsályktunartexta um að huganlega megi binda skilyrði við að staðgöngumóðir sé náinn ættingi eða vinkona til að fyrirbyggja misnotkun lagana. Hún er athyglisverð fyrir það að hún er töluvert “íslensk” og gæti tryggt eðlilegt aðhald án mikilla afskipta ríkis og stofnana. Ég set mig alls ekki á móti henni. Hún gæti tryggt að um raunverulega velgjörð sé að ræða, fyrir utan það mikilvægasta – að tryggja velferð barnsins ef eitthvað fer úrskeiðis t.d. skilnaður eða andlát. Sé þessi leið valin þarf hinsvegar að hafa í huga að margar konur og pör hafa alls ekki aðgang að slíku velgjörðarfólki, jafnvel fæstir. Það getur valdið óánægju og undið upp á sig.

11. Endurskoðurnarákvæði eftir 2-5 ár finnst mér áhugaverð tillaga sem getur róað þá sem óttast að þessi lög verði til tjóns þar meðtalið mig sjálfan. Endurskoðun að auki eftir 10-15 ár er jafnvel enn áhugaverðari því það tekur tíma fyrir ágalla að koma í ljós.


Höfundur

Guðmundur Pálsson
Guðmundur Pálsson

Heimilislæknir. Málefni og sanngjörn umræða. Á engann skal hallað. gudmundur.palsson@gmail.com

Mars 2024
S M Þ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband